Je bent op zoek naar interventies om de sfeer in een groep te verbeteren. Je verwacht daarmee blijvende resultaten te bereiken. Hoe realistisch is dat? De groepsdynamiek bij een groep zorgvragers is een voortdurend proces. Net als dat een goed huwelijk constant je aandacht vergt. Je kunt niet blijven teren op die bos bloemen van vorige week of die mooie reis die je samen gemaakt hebt. Ook hier geldt dat je uitsluitend het nu hebt. Het verleden is voorbij. Opgebouwd vertrouwen is waardevol, maar het is niet iets waar je rechten aan kunt ontlenen.
Hoe kun je de groepsdynamiek bij een groep zorgvragers positief beïnvloeden?
Wat is groepsdynamiek?
Bij groepen mensen gelden regels die niet vooraf besproken zijn, ze zijn er gewoon. Als je denkt aan cultuur, onderstroom, ongeschreven regels, groepsprocessen, de klik, respect, normaal doen, dan gaat het over container begrippen waar ieder een andere betekenis aan geeft. Daarnaast heeft iedere groep een geschiedenis. En je kunt groepen op vier verschillende manieren kwalificeren op basis van de samenstelling.
Je ziet dat er veel variabelen zijn, dit betekent dat je analyse van het probleem tijdrovend zal zijn. Het is een illusie dat je met eenvoudige interventies een complex probleem kunt oplossen. En als laatste: vaak willen we iets aan de zorgvrager veranderen, terwijl deze waarschijnlijk reageert op de omgeving.
Groepsdynamica theorie
In een groep hebben alle leden invloed op elkaar. Er is altijd sprake van actie – reactie. Als verantwoordelijke, leidinggevende of begeleider wil je dat interacties wenselijk verlopen. Het vastzitten in conflicten en onrust vragen om een oplossing.
Allereerst kun je je afvragen wat er eigenlijk met een groep bedoeld wordt. We spreken wel over kleinschalig wonen, cliëntengroepen of groepswonen. Maar zijn dit groepen zoals deze in de theorieën worden beschreven?
Er bestaan primaire groepen die een langdurige persoonlijke en betekenisvolle relatie delen. Denk hierbij aan een familie. Een sociale groep is bewust georganiseerd, zoals bij collega’s of clubleden. Dan bestaan er nog collectieven van bijvoorbeeld supporters en politieke partijen. Als laatste kun je mensen indelen in categorieën; geslacht, geloof of woonplaats. In de zorg worden cliënten, patiënten of bewoners gezien als een primaire of sociale groep.
Groepsdynamica Tuckman
De 5 fasen die een groep doorloopt; vormen (kennismaken), positionering (eigen plek innemen), normen bepalen (geldende regels), samenwerken en opheffen (het doel is vervuld).
In de groepsdynamica theorie wordt er vanuit gegaan dat de groep tot een bepaald niveau van samenwerken gaat komen. In de zorg zijn er weldegelijk momenten dat er wordt samengewerkt. Denk hierbij aan samen huishoudelijke taken uitvoeren of het deelnemen aan een activiteit. Dit zijn moment opnamen en zijn niet representatief voor de hele dag.
De leden van een groep zijn onderling afhankelijk van elkaar. En er gelden bepaalde grenzen binnen een groep. Maar binnen de subgroepjes kunnen weer andere regels gelden.
Groepsdynamica zorgvragers
Wanneer je op zoek bent naar invloed op de groepsprocessen, ben je sterk afhankelijk van de individuen in de groep. In de zorg worden cliënten als een familie of sociale groep behandeld terwijl zij dat niet zijn. Het is goed mogelijk dat mensen zich in die rol schikken. Dan heb je veel geluk.
Wellicht kan een groep cliënten, bewoners of patiënten beter als collectief gezien worden. Ze hebben een plek ingenomen in een groep en daar houdt het mee op. Het wordt lastig als je gaat verlangen dat ze zich aan regels houden (of samenwerken), omdat er niet altijd bij het belang van het individu wordt aangesloten. Familieleden houden zich aan de geldende regels om de sfeer goed te houden. En collega’s werken samen voor een salaris en carrière mogelijkheden. Zorgvragers willen alleen goede zorg.
Ouderenzorg conflict
Er wordt wat af gekibbeld aan de eettafel. Mevrouw Karelse eist haar vaste plek op, een nieuwe bewoonster is precies op die plek gaan zitten. Meneer De Vries roept luidkeels “Dat wijf moet haar bek houden anders krijgt ze een pak rammel.” Dreigementen, onenigheden, pesterijtjes en buitensluiten komen allen voor. Het is een wonder als de bewonerscontacten vredig verlopen.
Herken je dit? Ben je op zoek naar mogelijkheden om de sfeer in de groep te verbeteren? Dat is waarschijnlijk de reden dat je op zoek bent naar informatie over interventies in de groepsdynamica.
Interventies groepsdynamica
De omgeving, het individu en de leiding zijn van invloed op de samenwerking. De zorgvrager is hierbij het individu en de omgeving bestaat uit het gebouw en aanwezige personen. Vaak horen onze trainers dat er onrust is in de ruimte. Deze kan ontstaan als een bewoner een slechte start heeft door een conflict bij de ADL. Soms is een rammelende vaatwasser de bron van ergernis. Je weet niet altijd wanneer de onrust ontstaan is. Maar vaak zie je een kettingreactie doordat mensen zich op elkaar gaan afreageren.
Onderzoek op je afdeling welke prikkels er zijn die de omgevingsdynamiek zouden kunnen beïnvloeden. Je geeft antwoordt op de onderstaande vragen;
- Welke prikkels krijg je binnen?
- Hoe is de onderlinge interactie?
- Is er sprake van een bepaalde rolverdeling?
- Zijn er machtsverhoudingen tussen cliënten?
- Wie is het meest aan het woord?
Groepsdynamiek en dementie
Het CCE heeft verschillende e-learning gemaakt voor verzorgenden in de VVT. Kijk op deze website om in je eigen tijd meer te leren over je doelgroep: https://cce.nl/e-learning-modules.
De omgeving als stoorzender
Zorgvragers worden sterk beïnvloed door de omgeving waarin zij leven. Is het een fijn gebouw? Hoe zijn de andere zorgvragers op de afdeling? Maar ook jij en je collega’s roepen een reactie op. Wil je onderzoeken wat je als team uitlokt bij je cliënten? Dat kan in de workshop groepsdynamiek in de zorg. In de training over groepsdynamiek ga je een hele dag met groepsdynamica aan de slag.
Als er binnen jouw organisatie behoefte is aan training op dit gebied, neem dan gerust contact op voor een vrijblijvend inventarisatiegesprek.
